Μιχαήλ Β’ ο Τραυλός (Ψελλός)

Ο στόλος του Θωμά του Σλάβου κτυπιέται από τις δυνάμεις του Μιχαήλ Β’, πίσω από τα θαλάσσια τείχη της Κωνσταντινούπολης. Μικρογραφία από την Ιστορία του Ιωάννη Σκυλίτζη 
(Skyllitzes Matritensis, Biblioteca Nacional de España).

Ένθετο: Χρυσός σόλιδος με τον Μιχαήλ Β’.

Ο Μιχαήλ Β’ ο Τραυλός ή Ψελλός ήταν Βυζαντινός αυτοκράτορας, από τις 25 Δεκεμβρίου του 820 έως το θάνατό του στις 2 Οκτωβρίου του 829, και ιδρυτής της Φρυγικής δυναστείας.

Γεννήθηκε από φτωχούς γονείς στο Αμόριο της άνω Φρυγίας. Επειδή από τη νεαρή του ηλικία πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του στα στρατόπεδα και επειδή δεν απέκτησε καθόλου μόρφωση, υπήρξε αγροίκος στους τρόπους, τραχύς και ωμός πολεμιστής. Όμως διέθετε εξυπνάδα, πολιτική οξυδέρκεια και αποφασιστικότητα. Ο Μιχαήλ είχε το παρατσούκλι «Τραυλός» ή «Ψελλός» (που σημαίνει επίσης τραυλός). Το προσωνύμιό του οφειλόταν (ίσως) στο γεγονός ότι τραύλιζε. Παρά το παρατσούκλι του όμως, ο Μιχαήλ Β’ μάλλον δεν τραύλιζε. Πιστεύεται ότι απλώς δεν μιλούσε καλά Ελληνικά. Μιλούσε με πολύ βαριά προφορά και με αγωνιώδη προσπάθεια να βρει τις σωστές λέξεις.

Τον κορόιδευαν σαν αμόρφωτο χωριάτη. Παρά ταύτα όμως κατάφερε να ανέλθει σε στρατιωτικά αξιώματα (χάρη στον Λέοντα Ε’) και να φθάσει να γίνει διοικητής μεγάλων στρατιωτικών μονάδων. Ο Μιχαήλ όμως λόγω του απαίσιου χαρακτήρα του, διακατεχόταν από την ιδέα να αντικαταστήσει τον Λέοντα από το θρόνο. Έτσι κατηγορήθηκε για έγκλημα καθοσιώσεως αλλά κατόρθωσε ν’ απαλλαγεί και ο Λέων τον διατήρησε στα αξιώματά του. Δεν σταμάτησε όμως ο Μιχαήλ να μιλά εναντίον του Λέοντα και να κατηγορεί την βασίλισσα για έκνομες σχέσεις. Κρίθηκε ένοχος εσχάτης προδοσίας και φυλακίστηκε σ’ ένα δωμάτιο του παλατιού.

Ο Μιχαήλ όμως βρήκε τρόπο να επικοινωνήσει με τους συνενόχους του και οργάνωσε από τη φυλακή τη δολοφονία του Λέοντος Ε’. Έτσι μετά τη δολοφονία του Λέοντος, ο Μιχαήλ, στέφθηκε αυτοκράτορας όντας ακόμα αλυσοδεμένος.

Ο Μιχαήλ σαν αυτοκράτορας αντιμετώπισε μια από τις μεγαλύτερες στάσεις στην ιστορία του Βυζαντίου, την εξέγερση του Θωμά του Σλάβου. Ο Θωμάς ο Σλάβος ήταν παλιός σύντροφος εν όπλοις. Αυτοανακηρύχθηκε αυτοκράτορας και πολιόρκησε την Πόλη από το 821 έως το 823. Ο Μιχαήλ όμως τελικά τον νίκησε με τη βοήθεια των Βουλγάρων.

Η βασιλεία του Μιχαήλ σημαδεύτηκε από δυο ολέθριες εξελίξεις: Το 824, όταν οι Άραβες που είχαν εκδιωχθεί από την Ισπανία κατέλαβαν με 10.000 άντρες την Κρήτη, αλλά ο Μιχαήλ απέτυχε να την ανακαταλάβει το 826, ενώ το 827 οι Άραβες επίσης εισέβαλαν στη Σικελία και πολιόρκησαν τις Συρακούσες.

Ο Μιχαήλ θεωρείται πάντως πετυχημένος αυτοκράτορας. Εξασφάλισε σταθερότητα και αναδιοργάνωσε το κράτος και το στρατό.

Οι απώλειες της Κρήτης και της Σικελίας βέβαια θα έχουν μακροπρόθεσμες συνέπειες, αλλά το Βυζάντιο ανασυγκροτείται και έτσι μπαίνουν τα θεμέλια για την ανάκαμψη των επομένων ετών.

Στα περί θρησκείας τώρα, η εκκλησιαστική του πολιτική ήταν επαμφοτερίζουσα και ασαφής. Καταδίωξε τους μαχητικούς εικονόφιλους, ενώ έλεγε ότι δεν είναι εικονομάχος, απλώς ήθελε να περιορίσει τις καταχρήσεις, διακήρυξε πως δεν αναγνωρίζει καμιά σύνοδο μετά την ΣΤ’ Οικουμενική, είτε υπέρ είτε κατά των εικόνων και τέλος αναγνώρισε όλες τις συνόδους με τον όρο να μη διαταράσσεται η ειρήνη του κράτους. Συνέπεια όλων αυτών ήταν πλήρης ασάφεια και εκκρεμότητα στο θέμα των εικόνων. Ο ίδιος ήταν θρησκευτικά αδιάφορος και, κατά τα λεγόμενα των χρονογράφων, άπιστος. Έτσι ο κλήρος τον μίσησε επειδή συνέχισε την Εικονομαχία και επειδή προερχόταν από την Ιουδαιο-χριστιανική σέχτα των Αθιγγάνων (Χριστιανοί με Ισραηλιτικό τελετουργικό).

Στις 2 Οκτωβρίου του 829, πέθανε ο Μιχαήλ Β’, ύστερα από βασιλεία εννέα περίπου ετών και άφησε διάδοχο τον γιό του (από τον πρώτο του γάμο) Θεόφιλο. Η αιτία του θανάτου του Μιχαήλ δεν είναι γνωστή. Πέθανε μάλλον από φυσικά αίτια.