Κωνσταντίνος Ζ’ ο Πορφυρογέννητος

Ένα κομμάτι από σκαλιστό ελεφαντόδοντο το οποίο χρονολογείται στο 945 και απεικονίζει τον Ιησού Χριστό ευλογούντα τον αυτοκράτορα Κωνσταντίνο, τον πιστό εν Θεώ βασιλέα Ρωμαίων, (Μουσείο Πούσκιν).

Κάτω δεξιά, δύο χρυσά σόλιδα, το επάνω με τη μορφή του Κωνσταντίνου Ζ' του Πορφυρογέννητου και το κάτω μαζί με τη μητέρα του Ζωή Καρβωνοψίνα.

Ο Κωνσταντίνος Ζ’ Πορφυρογέννητος ήταν ο τέταρτος αυτοκράτορας της δυναστείας των Μακεδόνων της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, βασιλεύοντας από το 913 έως το 959. Ήταν γιός του αυτοκράτορα Λέοντος του ΣΤ’ του Σοφού και της Ζωής Καρβωνοψίνας, γεννημένος στις 2 Σεπτεμβρίου του 905.

Ο θάνατος του Αλέξανδρου βρίσκει τον Κωνσταντίνο ανήλικο. Η μητέρα του Ζωή Καρβωνοψίνα αναλαμβάνει τη διοίκηση ως κηδεμών του. Η Ζωή κυβέρνησε στο όνομα του νεαρού γιου της, σημείωσε δε και ορισμένες στρατιωτικές επιτυχίες κατά των εξωτερικών εχθρών της. Ο Βυζαντινός στρατός υπό τον Λέοντα Φωκά γνώρισε δύο σημαντικότατες ήττες από τα Βουλγαρικά στρατεύματα υπό τον ηγεμόνα Συμεών, στην Αγχίαλο Ακριβώς τον καιρό αυτό, ο διοικητής του Βυζαντινού στόλου Ρωμανός Α’ Λεκαπηνός, ορισμένος ως προστάτης του νεαρού Αυτοκράτορα, επέστρεψε στην Πόλη, όπου έδωσε το χέρι της κόρης του Ελένης στον Κωνσταντίνο. Ο Ρωμανός είχε στόχους σφετερισμού του θρόνου και επιβολής του γένους του ως νέας αυτοκρατορικής δυναστείας, η δε δράση του και λοιπές κινήσεις του κατά τη διάρκεια των στρατιωτικών επιχειρήσεων με τους Βουλγάρους ήταν ύποπτη. Ο Ρωμανός σταδιακά συγκεντρώνει στα χέρια του την εξουσία και από το 919 και μέχρι το θάνατό του, ο Κωνσταντίνος δεν έχει ουσιαστική συμμετοχή στη διακυβέρνηση, ενώ η μητέρα του Ζωή απομακρύνεται δια της βυζαντινής μεθόδου του υποχρεωτικού εγκλεισμού σε μοναστήρι.

Ο Κωνσταντίνος ήταν καλός άνθρωπος και εξαιρετικός ηγέτης. Επίσης εξαιρετικά μορφωμένος και έξυπνος. Λόγιος συγγραφέας, ο σημαντικότερος εκπρόσωπος του βυζαντινού εγκυκλοπαιδισμού. Ευγενής και πράος. Ενίσχυσε τους φτωχούς έναντι των πλουσίων φεουδαρχών, αποκαθιστώντας μια καλή κοινωνική ισορροπία. Η γυναίκα τoυ Ελένη Λεκαπηνή ήταν από τους βασικούς του συμβούλους και τον επηρέαζε, αλλά όμως στάθηκε κοντά του σε όλες του τις διαμάχες με τον πατέρα της Ρωμανό Λεκαπηνό, ο οποίος ουσιαστικά είχε σφετερισθεί το θρόνο και σκόπευε να τον παραγκωνίσει και να αφήσει το θρόνο στους γιους του. Ο Κωνσταντίνος ήταν πολύ αγαπητός στο λαό, ο οποίος σεβόταν τόσο τη μόρφωση, όσο και τα παθήματά του από τους Λεκαπηνούς. Η διακυβέρνησή του σφραγίζει μια σταθερά ανοδική πορεία της ισχύος της αυτοκρατορίας, που ξεκίνησε από τον παππού του Βασίλειο, ιδρυτή της δυναστείας των Μακεδόνων.

Η διάρκεια της βασιλείας του ήταν μια περίοδος πρωτοφανούς και μακράς σταθερότητας στο εσωτερικό, ενώ το Βυζάντιο προοδεύει και ευημερεί.

Ο Κωνσταντίνος ήταν επίσης ικανός, ευσυνείδητος και εργατικός, με ταλέντο στην επιλογή συνεργατών. Εστέφθη συμβασιλεύς το 908. Στο μεγαλύτερο μέρος της βασιλείας του κυριαρχούσαν άλλοι συμβασιλείς και αντιβασιλείς: μέχρι το 919, την αντιβασιλεία είχε η μητέρα του, ενώ από το 920 έως το 945, μοιραζόταν το θρόνο με τον πεθερό του Ρωμανό Λεκαπηνό. Έγινε πραγματικά αυτοκράτορας το 945, μετά την εκδίωξη των υιών του Λεκαπηνού.

Ήταν βαθύς γνώστης των επιστημών και των τεχνών όπως: μαθηματικών, αστρονομίας, αρχιτεκτονικής, γλυπτικής, ζωγραφικής και μουσικής, αλλά και παραγωγικότατος συγγραφέας.

Έγραψε σύγγραμμα περί του Βυζαντινού πρωτοκόλλου, το οποίο έχει σωθεί και αποτελεί τη βασική πηγή των ιστορικών σχετικά με το πολύπλοκο και βαρύ πρωτόκολλο που ακολουθούσαν οι Βυζαντινοί αξιωματούχοι και κυρίως η Αυτοκρατορική οικογένεια. Επίσης μια ιστορία των επαρχιών (De administrando imperio) και μια βιογραφία του παππού του Βασιλείου.

Επί των ημερών του η Εκκλησία ήταν υπό τον πλήρη έλεγχο της βασιλικής Αυλής. Δεν υπάρχουν πλέον εκκλησιαστικές διαμάχες και ίσως γι’ αυτό, αρχίζει η παρακμή της ανατολικής εκκλησίας.

Πέθανε από φυσικά αίτια στις 9 Νοεμβρίου του 959. Υπήρξαν φήμες όμως ότι δηλητηριάστηκε από το γιο του ή από τη νύφη του Θεοφανώ.