Κώνστας Α’

Μαρμάρινη προτομή του αυτοκράτορα Κώνστα Α’ η οποία βρίσκεται στο Μουσείο του Λούβρου, στο Παρίσι.

Ένθετο, κάτω δεξιά: Χρυσός Σόλιδος με τη μορφή του Κώνστα Α’.

Ο Κώνστας Α’ ήταν Ρωμαίος αυτοκράτορας από το 337 έως το 350. Επικράτησε του αδερφού του Κωνσταντίνου Β’ το 340, αλλά ο στρατός του ήταν οργισμένος με την προσωπική του ζωή και την προτίμησή του σε βαρβάρους σωματοφύλακες.

Ο Κώνστας Α’ ήταν ο τρίτος και μικρότερος γιος του Μέγα Κωνσταντίνου και της δεύτερης γυναίκας του, της Φαύστας. Εκπαιδεύτηκε στα ανάκτορα του πατέρα του στην Κωνσταντινούπολη υπό τη διδασκαλία του ποιητή Αιμίλιου Μάγνου Αρβόριου. Στις 25 Δεκεμβρίου του 333, ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος του απένειμε τον τίτλο του Καίσαρα. Πριν το 337, ο Κώνστας αρραβωνιάστηκε την Ολυμπιάδα, κόρη του Πραιτωριανού Αβλάβιου, αλλά ο γάμος τους δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ. Μετά το θάνατο του Κωνσταντίνου το 337, ο Κώνστας μοιράστηκε την αυτοκρατορία με τους αδερφούς του Κωνσταντίνο Β’ και Κωνστάντιο Β’, αφού πρώτα εκκαθάρισαν όλους τους συγγενείς του πατέρα τους που θα μπορούσαν να αξιώσουν το θρόνο. Ο στρατός τους ανακήρυξε Αυγούστους στις 9 Σεπτεμβρίου του 337. Σχεδόν ταυτόχρονα, ο Κώνστας αναγκάστηκε να εκστρατεύσει ενάντια στους Σαρμάτες που είχαν εισβάλει στη Ρωμαϊκή επικράτεια, τελικά νικώντας τους κατά κράτος.

Αρχικά, ο Κώνστας ήταν υπό την κηδεμονία του Κωνσταντίνου Β’ και η συμφωνία μεταξύ των αδερφών προέβλεπε ότι θα κυβερνούσε τις επαρχίες της Ιταλίας και της Αφρικής. Ο Κώνστας δεν ήταν ευτυχής με αυτόν το διακανονισμό και έτσι, το 338, οι τρεις τους συναντήθηκαν στο Βιμινάκιο για να σχεδιάσουν τα σύνορα εκ νέου. Ο Κώνστας κατάφερε να αποσπάσει τις επαρχίες Θράκης και Ιλλυρίας που στην αρχή ανήκαν στον Δαλμάτιο, σύμφωνα με τη διαθήκη του Μ. Κωνσταντίνου. Ο Κωνσταντίνος Β’ σύντομα άρχισε να παραπονιέται πως το μερίδιό του ήταν μικρότερο του οφειλόμενου δεδομένης της θέσης του ως πρεσβύτερου των άλλων δύο. Ενοχλημένος με την επιπλέον προσθήκη της Μακεδονίας στο βασίλειο του Κώνστα μετά το θάνατο του Δαλμάτιου, ο Κωνσταντίνος Β’ απαίτησε από τον αδερφό του την παραχώρηση σ’αυτόν της επαρχίας της Αφρικής, κάτι που ο Κώνστας δέχτηκε για χάρη της ειρήνης. Παρ´όλα αυτά, η διαμάχη συνεχίστηκε με αφορμή τη δικαιοδοσία επί της Καρχηδόνας, αλλά και το γεγονός της ενηλικίωσης του Κώνστα, καθώς ο Κωνσταντίνος Β’ αρνήθηκε να αποχωριστεί την κηδεμονία του πρώτου. Στο τέλος, ο Κωνσταντίνος Β’ αποφάσισε να εισβάλει στην Ιταλία και ο Κώνστας (που βρισκόταν στη Δακία) απέστειλε στρατεύματα για να τον αντιμετωπίσουν. Ο Κωνσταντίνος Β’ σκοτώθηκε έπειτα από μια ενέδρα στη Ακυληία και έτσι ο Κώνστας κληρονόμησε τις επαρχίες του αδερφού του στην Ισπανία, τη Βρετανία και τη Γαλατία.

Σύμφωνα με τις πηγές μας, ο Κώνστας ξεκίνησε τη βασιλεία του δυναμικά. Τα έτη 341-342 οδήγησε επιτυχώς τα στρατεύματά του ενάντια των Φράγκων και στις αρχές του 343 επισκέφτηκε τη Βρετανία. Ο συγγραφέας Ιούλιος Φίρμικος Ματήρνος που μας μεταφέρει την πληροφορία δεν εξηγεί τους λόγους του ταξιδιού του, αλλά το γεγονός ότι ο Κώνστας διέσχισε τα στενά τους επικίνδυνους μήνες του χειμώνα δείχνει πως ο αυτοκράτορας μάλλον αντέδρασε σε στρατιωτικές προκλήσεις των Πικτών ή των Σκώτων.

Στα θρησκευτικά ζητήματα, ο Κώνστας υπήρξε ανεκτικός με τον Ιουδαϊσμό, αλλά δημοσίευσε νόμους που απαγόρευαν τις θυσίες των απανταχού παγανιστών. Κατεδίωξε τους Δονατιστές στην Αφρική και υποστήριξε το «Σύμβολο της Πίστεως» που εδραιώθηκε στην Πρώτη Οικουμενική Σύνοδο της Νίκαιας, αντιστεκόμενος στον Αρειανισμό που είχε ενστερνιστεί ο αδερφός του Κωνσταντίνος Β’. Για να ξεκαθαρίσει την αντιπαράθεση με τον Αρειανισμό, ο Κώνστας συγκάλεσε, το 343, την τοπική Σύνοδο της Σαρδικής (σημερινή Σόφια της Βουλγαρίας), η οποία όμως απέτυχε παταγωδώς. Ως αποτέλεσμα, το 346, οι δυο εναπομείναντες συν-αυτοκράτορες βρίσκονταν σε σχεδόν μόνιμη σύγκρουση την οποία συμβίβασαν με τον να επιτρέψουν ο καθένας τη δική του θρησκευτική ερμηνεία εντός του βασιλείου του.

Στα τελευταία χρόνια της διακυβέρνησής του, ο Κώνστας απέκτησε τη φήμη σκληρού και κακού κυβερνήτη. Οι λεγεώνες έχασαν την εμπιστοσύνη τους στο πρόσωπό του, καθώς ο Κώνστας στηριζόταν στους απόλυτα έμπιστούς του, ήταν ομοφυλόφιλος (το θεωρούσαν προσβολή) και προτιμούσε σωματοφύλακες που αυτοί δεν αποδέχονταν. Το 350, ο στρατηγός Μαγνέντιος ανακηρύχθηκε αυτοκράτορας από τη στρατιά του Ρήνου και αργότερα από τις δυτικές επαρχίες της αυτοκρατορίας. Ο Κώνστας πληροφορήθηκε τα νέα από κάποια κοντινή περιοχή στην οποία αναπαυόταν. Καθώς δεν διέθετε ιδιαίτερες δυνάμεις που θα μπορούσαν να του συμπαρασταθούν εκτός του στενού οικογενειακού του περιβάλλοντος, αναγκάστηκε να διαφύγει για να σώσει τη ζωή του. Στο δρόμο του προς την Ιταλία ή την Ισπανία, προσπάθησε να βρει άσυλο σε κάποιο ναό κοντά σε οχυρό στα Πυρηναία (Γαλατία), όπου άνθρωποι του Μαγνέντιου τον δολοφόνησαν.