Παύλος Α΄ - Επίσκοπος Νέας Ρώμης / Κωνσταντινουπόλεως.

Αριστερά: Ο Άγιος Παύλος Αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως ο Ομολογητής σε τοιχογραφία του 14ου αι., από το Πρωτάτον Αγίου Όρους, δια χειρός Μανουήλ Πανσέληνου.

Κέντρο: Λεπτομέρεια από την ίδια τοιχογραφία.

Δεξιά: Τοιχογραφία από το σερβικό ορθόδοξο Μοναστήρι Ντετσάνι που απεικονίζει το μαρτύριο του Αγίου Παύλου του Ομολογητού.

Ο Άγιος Παύλος, Αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως ο Ομολογητής, θεωρείται ο προστάτης των ιεροψαλτών και θεραπευτής των παθήσεων του λαιμού.

Γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη, στις αρχές του 4ου αιώνα. Υπήρξε μορφωμένος και ευσεβής και διακρινόταν για την αγνότητα του βίου του, την πραότητά του καθώς και την εμμονή του στην ανόθευτη ορθόδοξη πίστη.

Συμμετείχε στις εργασίες της Α’ Οικουμενικής Συνόδου, στη Νίκαια, μαζί με τον Πρεσβύτερο Αλέξανδρο, ως εκπρόσωποι του Αρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως Μητροφάνη.

Όταν επέστρεψαν στη Βασιλεύουσα και κατόπιν της οσιακής κοιμήσεως του Αγίου Μητροφάνους, Αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως ανεδείχθη ο Άγιος Αλέξανδρος ο οποίος χειροτόνησε διάκονο της Αγίας του Χριστού Μεγάλης Εκκλησίας τον Παύλο και τον διόρισε νοτάριο (γραμματέα/ταχυγράφο) και υπογραφέα του. Μετά από λίγο τον χειροτόνησε και πρεσβύτερο.

Όταν απεβίωσε ο Αλέξανδρος, ο Παύλος εξελέχθη Πατριάρχης. Η χειροτονία αυτή έγινε εν απουσία και αγνοία του αυτοκράτορα Κωνσταντίου και προκάλεσε την οργή των αρειανών που δεν άργησαν να τον διαβάλουν στον αυτοκράτορα. Ο αυτοκράτορας Κωνστάντιος, όταν το πληροφορήθηκε δυσανασχέτησε, μία και ήταν οπαδός της αίρεσης των Αρειανών. Όταν ο Κωνστάντιος επέστρεψε από την Αντιόχεια στην Κωνσταντινούπολη, απομάκρυνε από τον πατριαρχικό θρόνο τον Παύλο και ανακήρυξε αυθαίρετα Πατριάρχη, τον αρειανόφρονα Νικομήδειας Ευσέβιο. Τότε ο Άγιος Παύλος κατέφυγε στη Ρώμη. Εκεί βρήκε τον Μέγα Αθανάσιο, τον οποίο είχε επίσης απομακρύνει από το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας ο Κωνστάντιος.

Πληροφορηθείς τα γεγονότα, ο αυτοκράτορας Κώνστας, έστειλε γράμμα στον αδελφό του τον Κωνστάντιο, διαμαρτυρόμενος για τη στάση του. Έτσι ο Παύλος και ο Αθανάσιος επανήλθαν στο αξίωμά τους.

Δυστυχώς μετά από λίγο καιρό ο Κώνστας πέθανε. Έτσι ο Κωνστάντιος διέταξε, από την Αντιόχεια που ήταν, να απομακρύνουν τον Παύλο από τον Πατριαρχικό θρόνο. Μάλιστα τον εξόρισε στην Κουκουσό της Αρμενίας που έγινε τόπος εξορίας και του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου.

Εκεί στην Κουκουσό καθώς ο μαρτυρικός Αρχιεπίσκοπος λειτουργούσε μια μέρα, εισέβαλαν οι αρειανοί, τον συνέλαβαν και τον έκλεισαν σε ένα δωμάτιο όπου τον έπνιξαν με το ίδιο του το ωμοφόριο και έτσι παρέδωσε το πνεύμα του στον Κύριο, ομολογώντας το ορθόδοξο δόγμα περί της θεότητος του Υιού του Θεού.

Το 385, το αδιάφθορο Λείψανο του Αγίου Παύλου, μετακομίσθηκε στην Κωνσταντινούπολη κατά την βασιλεία του Μεγάλου Θεοδοσίου. Αρχικά κατατέθηκε στο Ναό της Αγίας Ειρήνης και έπειτα σε ναό προς τιμή του. Το Λείψανο μεταφέρθηκε στη Βενετία το 1226 και κατατέθηκε στη γυναικεία Μονή του Αγίου Λορέντζου, όπου φυλάσσονταν και τα Λείψανα του Όσιου Βαρβάρου του Μυροβλύτου και της Αγίας Κανδίδης. Άγνωστο κάτω από ποιες συνθήκες το Λείψανο χάθηκε, για να βρεθεί το 1493. Κατά την αναγνώριση του 1686, ο Βολλανδιστής C. Jannik διαπίστωσε και περιέγραψε την ακεραιότητα του Λειψάνου.

Σήμερα το Λείψανο του Αγίου βρίσκεται αδιάφθορο στον ρωμαιοκαθολικό Ναό του Αγίου Γεωργίου του Μείζονος Βενετίας. Μέρος της Κάρας του Αγίου βρίσκεται στην Ιερά Μονή Σίμωνος Πέτρας Αγίου Όρους, ενώ απότμημα του Ιερού Λειψάνου του Αγίου βρίσκεται στη Λαύρα Αγίου Αλεξάνδρου Νέβσκι Αγίας Πετρουπόλεως.

Στην Μεγάλη Εκκλησία ορίστηκε η μνήμη του να τελείται κατά ημέραν Κυριακή μετά την 6η Νοεμβρίου, που είναι η ημέρα του μαρτυρικού του θανάτου.

Επίσης η παράδοση της Εκκλησίας θέλει τον Άγιο υπέρμαχο των Ορθοδόξων, προστάτη των ιεροψαλτών και θεραπευτή των παθήσεων του λαιμού και κάθε άλγους της ευαίσθητης περιοχής αυτής του σώματος.

Ιερά Ακολουθία προς τιμήν του Αγίου συνέθεσε ο μακαριστός Γέροντας Γεράσιμος Μικραγιαννανίτης.